Η Κοινωνική Αλληλεγγύη στα χρόνια της Οικονομικής Κρίσης

Στη χώρα μας βιώνουμε μερικές εξαιρετικές περιστάσεις, αυτή την εποχή. Δεν είναι πρωτόγνωρες, ίσως, αλλά είναι πρωτοφανείς για τους νεώτερους, τουλάχιστον, από εμάς. Οι σημερινοί σαραντάρηδες ή πενηντάρηδες, από την αρχή της ζωής τους βίωναν μια συνεχή βελτίωση του βιοτικού τους επιπέδου και σχεδόν συνεχή αύξηση του εισοδήματός τους. Σε σχετικά μικρή ηλικία μπόρεσαν να αποκτήσουν ορισμένα καταναλωτικά αγαθά που η προηγούμενη γενιά έπρεπε να «ωριμάσει» ηλικιακά για να τα απολαύσει.

Σήμερα, διανύουμε μια περίοδο οικονομικής κρίσης που αναγκάζει μερικούς από εμάς να συμμορφωθούμε σε νέα δεδομένα. Κάποιοι υφίστανται μείωση των εισοδημάτων τους, κάποιοι βιώνουν για πρώτη φορά τον εφιάλτη της ανεργίας. Άλλοι, πάλι, υπό το βάρος της γενικότερης κατάστασης, υφίστανται πιέσεις εντός του οικογενειακού τους περιβάλλοντος. Είναι γενικά διάχυτη η εντύπωση ότι «ο κόσμος είναι εκνευρισμένος». Το βλέπεις κάθε μέρα στις πάσης φύσεως ουρές που περιμένεις (όχι και τόσο υπομονετικά, πια) να εξυπηρετηθείς, στις αναπόφευκτες μικρο-συγκρούσεις της καθημερινότητας (όπου δεν είσαι πλέον διατεθειμένος να δεχτείς ότι μπορεί και να σφάλεις) κ.λπ. Για να μην μιλήσουμε για τη στάση μας απέναντι στους μετανάστες…

Οι πιέσεις που υφιστάμεθα σε προσωπικό επίπεδο, αναμφισβήτητα μεταφέρονται στο συλλογικό επίπεδο. Έτσι φτάνουμε να μιλάμε για μια γενικότερη «αναταραχή στην κοινωνία».

Θα πρέπει να (ξανα)θυμηθούμε την έννοια της κοινωνικής αλληλεγγύης. Εκείνης της κινητήριας δύναμης που ήταν κυρίως χαρακτηριστικό της Ελληνικής κοινωνίας (και λιγότερο των ευρωπαϊκών ή βορειοαμερικανικών κοινωνιών). Οι πιέσεις που ανέφερα παραπάνω, αν δεν αντιμετωπιστούν, μπορούν να μολύνουν ακόμα περισσότερο την κοινωνία και καθέναν από εμάς. Έτσι θα οδηγηθούμε σε τάσεις απομάκρυνσης από τον περίγυρό μας και σε μια προσπάθεια να φτιάξουμε τον δικό μας «πυρηνικό» μικρόκοσμο. Το μόνο καλό που μπορεί να προκύψει από αυτή τη διεργασία είναι η ενδυνάμωση του θεσμού της οικογένειας, που τόσο έχει υποφέρει και αυτός, τελευταία. Αλλά μέχρις εκεί. Τίποτα περισσότερο.

Η κυβέρνηση, η ευρωπαϊκή ένωση και οι υπόλοιποι πολιτικοί θεσμοί, κάνουν «ό,τι πρέπει» σε τεχνοκρατικό επίπεδο για την αντιμετώπιση της κρίσης (και εν προκειμένω την υποβοήθηση της Ελλάδας να την ξεπεράσει). Υπάρχουν όμως ζητήματα της καθημερινότητας στα οποία μόνο εμείς μπορούμε να βοηθήσουμε «εμάς». Η ανακούφιση ευπαθών μονάδων (που μόλις τώρα προκύπτουν, έξω από την πόρτα μας, π.χ. οι νέο-άνεργοι) με οικονομική βοήθεια, το car pooling με το γείτονά μας (δηλαδή η κοινή μετακίνηση από και προς την εργασία μας – το γνωρίζαμε αλλά κανείς δεν έμπαινε στον κόπο, μέχρι σήμερα), η συνεισφορά σε δραστηριότητες της εκκλησίας με δωρεές χρηματικές ή άλλου είδους, η συμμετοχή σε ομάδες ενδιαφέροντος για τοπικά θέματα του δήμου ή της κοινότητάς μας, η αντιμετώπιση των πάσης φύσεως θεμάτων με νέα όρεξη, σεβασμό και ευγένεια για τον συνάνθρωπο είναι μερικά παραδείγματα, μόνο.

Σε περιόδους κρίσης, η κοινωνική αλληλεγγύη είναι η «συνεκτική δύναμη» που θα προστατέψει τον κοινωνικό ιστό, έτσι ώστε να μην παρατηρηθούν παρεκτροπές οι οποίες απλώς θα πυροδοτούν νέους κύκλους αναταραχής, σαν ένας φαύλος κύκλος.

Υπηρεσία Μίας Στάσης

Θετική κρίνεται, το δίχως άλλο, η προσπάθεια της κυβέρνησης να υλοποιήσει την «Υπηρεσία Μίας Στάσης», προκειμένου για τη σύσταση εταιριών. Είναι ένα βήμα που αποσκοπεί στην απλοποίηση των διαδικασιών και, φυσικά, ως μέρος του μεγαλύτερου προβλήματος που ονομάζεται «διευκόλυνση της επιχειρηματικότητας» στην Ελλάδα.

Η «Υπηρεσία Μίας Στάσης» (Υ.Μ.Σ. – One-stop shop) είναι, ως έννοια, γνωστή στους επιχειρηματικούς κύκλους αλλά και στο επίπεδο των κάθε λογής “line managers” (δηλαδή των διευθυντών μεσαίου επιπέδου, οι οποίοι είναι επιφορτισμένοι με τον έλεγχο και βελτιστοποίηση των διαδικασιών εντός της επιχείρησης, του οργανισμού κ.λπ.). Είναι η προσπάθεια, αφ’ ενός να «λιγοστέψουν» τα απαραίτητα βήματα μιας διαδικασίας και εφ’ εταίρου να συγκεντρωθούν αυτά σε όσο το δυνατόν λιγότερους ανθρώπους ή θέσεις εργασίας ή «Στάσεις» όπως εύστοχα δηλώνει και ο τίτλος. Και φυσικά, η απλοποίηση φέρνει και τη μείωση του κόστους που είναι και αυτό ένα από τα ζητούμενα.

Και εγώ, ως άνθρωπος της πληροφορικής και σχεδιαστής πληροφοριακών συστημάτων που αφορούν την «επιχείρηση» (business applications) έχω συχνά ασχοληθεί με το θέμα. Με έχει απασχολήσει, αφού τις περισσότερες φορές απασχολεί και τους πελάτες μου (τους «χρήστες» του συστήματος). Ιδού μερικά παραδείγματα:

Όταν απευθύνεστε στον Έμπορο αυτοκινήτων, θα θέλατε να είναι σε θέση ο ίδιος να σας κάνει μια πρόταση για τη χρηματοδότηση του αυτοκινήτου σας αλλά και για την ασφάλισή του. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό γίνεται, αλλά όταν χρειάζεται να υπογράψετε το τελικό συμβόλαιο ή να πάρετε κάποιες διευκρινήσεις ή να αλλάξετε κάποιους όρους της χρηματοδότησης σας, μπορείτε να απευθυνθείτε στον ίδιο έμπορο ή πρέπει να επικοινωνήστε με την τράπεζα, την ασφαλιστική εταιρία κ.λπ.;

Όταν πάτε στην Δ.Ο.Υ. για να δηλώσετε αλλαγή διεύθυνσης κατοικίας, θα θέλατε εκεί που κάνετε την αίτηση μεταβολής, αυτομάτως να γίνεται και η πρωτοκόλληση του αιτήματός σας και αμέσως να παίρνετε βεβαίωση επιτυχούς επεξεργασίας. Ποιος ο λόγος να τρέχετε στον «επάνω όροφο»;

Όταν κάνετε πάγια εντολή εξόφλησης ΔΕΚΟ μέσα από το web banking της τράπεζάς σας, θα θέλατε να δίνετε τον κωδικό αριθμό πελάτη της ΔΕΗ ή του ΟΤΕ και όλη η επεξεργασία ενεργοποίησης της εντολής να γίνεται χωρίς τη δική σας παρέμβαση. Ένα επιβεβαιωτικό email από τη ΔΕΚΟ σας αρκεί!

Τα παραδείγματα είναι άπειρα, αλλά υπάρχει ένας κίνδυνος: Αν βλέπουμε το κάθε θέμα αποκομμένο από το γενικότερο πλαίσιο στο οποίο εντάσσεται, τότε μπορεί να φτιάξουμε «μικρά κομματάκια υγιούς διαδικασίας» αλλά τελικά να παραμείνει άλυτο το μεγάλο πάζλ της «διαδικασίας απ’ άκρη σ’ άκρη» (end-to-end). Στο συγκεκριμένο παράδειγμα της Υ.Μ.Σ. που μπήκε σε εφαρμογή, για παράδειγμα, πρέπει οι ιθύνοντες νόες να σκεφτούν και τη συνέχεια της διαδικασίας, δηλαδή το τι γίνεται μετά την ίδρυση της εταιρίας. Πώς πληρώνει τους φόρους της, πώς πληρώνει το Φ.Π.Α., πώς απλοποιούνται οι διαδικασίες ελέγχου (tτύπου audit και όχι φορομπηχτική πολιτική με διεφθαρμένους λειτουργούς!) κ.λπ.

Ας είμαστε ειλικρινείς: Εάν θέλω να φτιάξω μια επιχείρηση στην Ελλάδα, δεν θα κοιτάξω μόνο το κόστος και το βαθμό δυσκολίας ίδρυσης της εταιρίας, αλλά και όλα τα υπόλοιπα: Προφανώς, θα κοιτάξω το θέμα της φορολόγησης και το θέμα των εργασιών σχέσεων, αλλά επειδή θέλω να μειώσω το κόστος παραγωγής μου (με την ευρεία έννοια) επιθυμώ όλες οι διαδικασίες να είναι απλές και σύντομες. Θέλω το «ευχολόγιο» του “one-stop shop” να εφαρμόζεται σε όλες τις εκφάνσεις της συνδιαλλαγής μου με το Δημόσιο.

Ας ελπίσουμε ότι αυτή η αρχή που έγινε δεν είναι απλώς ένα επικοινωνιακό τρυκ της κυβέρνησης, για να δείξει ότι «κάτι κάνει» αλλά η απαρχή μιας ολοκληρωμένης αντιμετώπισης των θεμάτων. Και τα θέματα στο δημόσιο θα πρέπει να αντιμετωπίζονται πλέον με την «τάξη» και την «επιμέλεια» που υπάρχει στον ιδιωτικό τομέα.

Καλώς ήλθατε

Αγαπητοί φίλοι,

Αυτό είναι ένα νέο blog που δημιούργησα, προκειμένου να εκφράσω ιδέες και απόψεις για την κοινωνία στην οποία ζούμε. Το προηγούμενό μου blog (tchristidis.blogspot.com) εξακολουθεί να υπάρχει και να γράφεται στην Αγγλική γλώσσα. Αφορά κυρίως τεχνικά θέματα από το χώρο των information systems, το web enablement και άλλα συναφή θέματα.

Θέλησα να δημιουργήσω, όμως, και αυτόν το χώρο που τώρα διαβάζετε και ο οποίος έχει μια τελείως διαφορετική στόχευση. Εδώ θα γράφω για θέματα που αφορούν το μέσο Έλληνα, είτε αυτός ζει και εργάζεται στην Ελλάδα, είτε στο εξωτερικό. Θα σχολιάζω την πολιτική επικαιρότητα αλλά και κοινωνικά θέματα. Πιστεύω (ελπίζω, φιλοδοξώ) να εκφράσω το μέσο Έλληνα, να μιλήσω γι’ αυτά που όλοι μας λίγο-πολύ μιλάμε καθημερινά, στα πηγαδάκια, στη δουλειά μας, στις παρέες μας και που μετά από λίγο τα ξεχνάμε. Ας γίνει αυτό το blog ο χώρος καταγραφής που δεν θα ξεχνιέται. Ας γίνει χώρος ανταλλαγής απόψεων. Ας γίνει πηγή έμπνευσης για όσους ψάχνουν ιδέες και στήριξη για το πώς θα φτιάξουν μια καλύτερη κοινωνία γι’ αυτούς, τις οικογένειές τους και τα παιδιά τους.

Σε αυτό το blog θα παρουσιαστούν απόψεις με τις οποίες μπορεί και να μην συμφωνείτε. Να ξέρετε ότι δεν έχω σκοπό να θίξω κανέναν, εκτός από αυτούς που… φταίνε για την Κοινωνία Ελλάδος που ζούμε.

Καλώς ήλθατε!